Przekazanie gospodarstwa rolnego a zachowek

Katarzyna Pluta18 kwietnia 2018Komentarze (1)

W ostatnim tygodniu otrzymałam następujące zapytanie od klienta, którym postanowiłam się z Tobą podzielić, gdyż jest to zagadnienie o które pyta wiele osób.

***

„Moi rodzice mieli dwoje synów. Rodzice posiadali gospodarstwo rolne, które za swojego życia przekazali nieodpłatnie na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i ich rodzin mojemu bratu. Po swojej śmierci nie zostawili żadnego spadku. Czy należy mi się zachowek?”

Jak zatem należy traktować przekazanie gospodarstwa rolnego? Czy nieodpłatne przekazanie gospodarstwa rolnego jest darowizną ?

W orzecznictwie Sądów szeroko prezentowany jest pogląd, zgodnie z którym umowy zwarte w trybie ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i ich rodzin, jak i ustawy wcześniejszej – ustawy z dnia 27 października 1977r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin, czy ustawy późniejszej – ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, a których przedmiotem jest przekazanie gospodarstwa rolnego przez rolnika jego następcy, to w istocie nowy typ umowy,  nietożsamy z darowizną wskazaną w art. 888 k.c. 

Powyższy pogląd należy rozumieć w ten sposób, że przekazanie gospodarstwa rolnego nie jest darowizną i nie uwzględnia się go przy ustalaniu wartości zachowku.

Na gruncie ustawy z dnia 14 grudnia 1982r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i  członków ich rodzin  jednoznacznie wypowiedział się w tej kwestii Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 czerwca 2012 r. sygn. akt III CZP 29/12. wyjaśniając charakter prawny umowy przeniesienia gospodarstwa rolnego na rzecz następcy. Sąd Najwyższy wskazywał, że został on określony w orzecznictwie jako rodzaj umowy o charakterze cywilnoprawnym, odmienny od umów przeniesienia własności, czyli odmienny od umowy darowizny. 

Konsekwencją przyjęcia, że umowa przekazania nie jest darowizną i nie mają do niej zastosowania przepisy kodeksu cywilnego regulujące umowę darowizny, jest również brak możliwości zastosowania przyjętej w art. 993 i 994 kc. regulacji odnoszącej się do kwestii doliczania darowizn do substratu zachowku. Należy bowiem podkreślić, że użyte w art. 993 kc pojęcie darowizny odnosi się do umowy uregulowanej w art. 888 kc., którą darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku, jeśli nie dotyczy bezpłatnych przysporzeń objętych art. 889 kc.

Uwzględniając szczególne znaczenie przepisów regulujących zachowek, ich ochronną funkcję oraz wyinterpretowany zamiar ustawodawcy doliczenia do substratu zachowku wszystkich świadczeń nieodpłatnych, Sąd Najwyższy uznał, że nie można przyjąć, że art. 993 kc objęta jest również umowa przekazania gospodarstwa rolnego następcy, ponieważ na zasadzie analogii stosować należy do niej przepisy o darowiźnie.

Odpowiedź na pytanie mojego klienta czy można żądać zachowku od umowy przekazania gospodarstwa rolnego jest zatem negatywna.

***

Przypomnę, że pisałam już wcześniej o tym kiedy można żądać zachowku od darowizny w artykule pod tytułem: „Darowizna a zachowek”

W czym mogę Ci pomóc?

    Twoje dane osobowe będą przetwarzane przez Kancelaria Adwokacka Adwokat Katarzyna Pluta w celu obsługi przesłanego zapytania. Szczegóły: polityka prywatności.

    { 1 komentarz… przeczytaj go poniżej albo dodaj swój }

    Nika 2 stycznia, 2020 o 14:55

    bardzo ciekawy temat, na czasie… społeczenństwo starzeje sie, wiec i ziemie rolne beda za jakiś czas przechodzić na młodych. spojrzenie na temat też z nieco innych katów polecam tu: https://www.praworolne.info/przekazanie-gospodarstwa-rolnego-jak-uciec-przed-roszczeniem-o-zachowek-373-material.html dotyczy to i naszej rodziny, dlatego tak wertuję i przeglądam i nternet. pozdrawiam

    Odpowiedz

    Dodaj komentarz

    Na blogu jest wiele artykułów, w których dzielę się swoją wiedzą bezpłatnie.

    Jeśli potrzebujesz indywidualnej pomocy prawnej, napisz do mnie :)

    Przedstaw mi swój problem, a ja zaproponuję, co możemy wspólnie w tej sprawie zrobić i ile będzie kosztować moja praca.

    Twoje dane osobowe będą przetwarzane przez Kancelaria Adwokacka Adwokat Katarzyna Pluta w celu obsługi komentarzy. Szczegóły: polityka prywatności.

    Poprzedni wpis:

    Następny wpis: