Wydziedziczenie czyli pozbawienie prawa do zachowku.

Katarzyna Pluta18 lutego 2017Komentarze (0)

Nie zawsze opłaca się wydziedziczać osobę bliską!

W zeszłym tygodniu przyszła do mnie klientka, której nie dawno zmarł mąż. Przed śmiercią mąż sporządził testament, w którym do całego spadku powołał żonę i wydziedziczył swoją córkę spoza małżeństwa z powodu uporczywego niedopełniania obowiązków rodzinnych. Małżonkowie wspólnie ustalili, że pozbawią córkę spadku i zachowku, żeby żona nie miała problemów po śmierci męża.

Sytuacja mojej klientki okazała się jednak nie tak fantastyczna jak się spodziewała.! Okazało się, że wydziedziczona córka ma dzieci, które wystąpiły z wezwaniem o zapłatę zachowku po swoim dziadku.

Można tak? Można.

Córkę, która została wydziedziczona w testamencie traktujemy tak jakby nie dożyła otwarcia spadku. W jej miejsce wstąpią jej dzieci. Zgodnie z art. 991 par. 1 kc do zachowku uprawnieni są zstępni, w związku z tym wnuki mogą ubiegać się o zachowek po dziadku.

Czy wnuki mogą się ubiegać o taką samą wysokość zachowku, jaki przysługiwałby ich matce, gdyby nie była wydziedziczona.?

Małoletnim wnukom (do ukończenia 18 roku życia) przysługuje wyższy zachowek wynoszący 2/3 wartości udziału spadkowego.

Decyzja o wydziedziczeniu musi być w każdej sytuacji przemyślana.

O wydziedziczeniu napiszę jeszcze w innym wpisie gdyż spotykam się z testamentami, które zawierają wydziedziczenie, które jest nieskuteczne.

 

Co zrobić gdy nie wiesz czy należy Ci się zachowek?

Katarzyna Pluta15 lutego 2017Komentarze (0)

Nie wiesz czy należy Ci się zachowek? Co wtedy zrobić?

Jakiś czas temu zgłosił się do mnie klient, któremu trzy lata temu zmarł ojciec. Ojciec miał drugą rodzinę – żonę i dziecko kiedy umarł, ale utrzymywał kontakty ze swoim pierworodnym synem. Po jego śmierci wszelkie relacje rodzinne ustały, żona ojca twierdziła, że ojciec synowi nic nie zostawił i nic mu się nie należy.

Mój klient nie wiedział czy ojciec zostawił spadek, a jeśli nie, to czy  należy mu się po ojcu zachowek.

W takiej sytuacji możesz również być Ty. Co wtedy zrobić? Jak sprawdzić czy coś będzie Ci się należało.

I. Sprawdzenie księgi wieczystej – krok I

W sprawie mojego klienta w pierwszej kolejności sprawdziliśmy czy nieruchomość w której zamieszkiwał spadkodawca posiada księgę wieczystą. Żeby zapoznać się z księgą wieczystą najpierw należy poznać jej numer. W internecie są firmy, które za niewielką opłatą ustalą nr księgi ewentualnie można udać się do odpowiedniego urzędu i sprawdzić czy pod danym adresem jest założona księga wieczysta. Gdy mieliśmy już namiar na księgę zapoznaliśmy się z jej treścią poprzez stronę Ministerstwa Sprawiedliwości.

Sam wgląd przez internet może okazać się niewystarczający i konieczne jest wtedy zapoznanie się dokumentami znajdującymi się w Sądzie wieczystoksięgowym.  W tym celu trzeba złożyć wniosek do przewodniczącej sądu o zgodę na wgląd do księgi.

II. Wezwanie do wyjawienia składników masy spadkowej – krok II 

Następnie do żony spadkodawcy zostało skierowane pismo z wezwaniem do wyjawienia składników masy spadkowej. Zazwyczaj na nasze pismo otrzymamy odpowiedź w której zostaną zawarte odpowiedzi na interesujące nas pytania. Ale może być również tak, że odpowiedzi nie będzie lub nie będzie ona wystarczająca.

III. Droga sądowa – krok III

W zależności od tego co uda się ustalić w dalszej kolejności można skierować do Sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, pozew o zachowek (jeśli wiemy, że np. spadkodawca darowizną przekazał własność nieruchomości) ewentualnie wniosek o sporządzenie spisu inwentarza.

Oczywiście każda sytuacja jest inna, a to co napisałam nie jest gotową receptą we wszystkich sprawach. Jeżeli nie wiesz czy masz  jakieś szanse na zachowek najlepiej zgłosić się do adwokata, który doradzi Ci i spróbuje znaleźć najlepsze rozwiązanie.

Wzór pozwu o zachowek

Katarzyna Pluta05 lutego 201733 komentarze

Postanowiłam zamieścić dla Ciebie wzór pozwu o zachowek. Na końcu znajdziesz kilka pomocnych wskazówek przed złożeniem pozwu do Sądu.

 

WZÓR POZWU O ZACHOWEK

——————————————————————————————————————————-

Warszawa 4 lutego 2017r

Sąd Rejonowy w Siedlcach

I Wydział Cywilny

ul. Fiołkowa 2

00-345 Siedlce

Powód:      Izabela Kryńska

                    ul. Bliska 2 m.24

                    00-000 Warszawa

                    Pesel:  08982323888

Pozwany:   Jan Kropka

                      ul. Daleka 2 m.2

                      00-000 Warszawa

Wartość przedmiotu sporu: 35 000 zł (trzydzieści pięć tysięcy złotych)

POZEW O ZACHOWEK

Działając w imieniu własnym wnoszę o:

  1. zasądzenie od Jana Kropka na rzecz powódki kwoty 34 999,66 zł, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, aż do dnia zapłaty, tytułem należnego zachowku po zmarłym ojcu Józefie Kropek,
  2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania.

Ponadto wnoszę o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z:

  1. zeznań stron, w trybie art. 299 k.p.c., na okoliczność składu masy spadkowej i jej wartości,
  2. kopii aktu poświadczenia dziedziczenia ………………………Wymień tu wszystkie dokumenty, które chcesz załączyć do pozwu.

Jednocześnie wykonując dyspozycję art. 187§1 ustęp 3 k.p.c. informuję, iż strony nie podjęły prób mediacji i innych pozasądowych metod rozwiązania sporu. Powódka  z uwagi na postawę pozwanego nie widzi takiej możliwości albo strony podjęły próbę pozasądowego rozwiązania sporu, gdyż powódka przed złożeniem pozwu wzywała pozwanego do dobrowolnej zapłaty zachowku, jednakże próby te nie przyniosły oczekiwanego efektu i w chwili obecnej powódka nie widzi już możliwości mediacji.

 

UZASADNIENIE

W dniu 2 maja 2015r. w Warszawie zmarł ojciec powódki Stanisław Kropka, ostatnio stale zamieszkały w Siedlcach, przy ul. Pięknej 12. W dniu 17 lutego 2016r. w obecności notariusza został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia, mocą którego – na podstawie testamentu notarialnego z dnia 2 listopada 2012r., Repertorium A numer 23/2012 – spadek po zmarłym nabył w całości wprost syn Jan Kropka. Izabela Kryńska jest córką zmarłego. W chwili śmierci spadkodawcy żyła również jego małżonka – Katarzyna Kropka. A zatem, gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego, powódka odziedziczyłaby po ojcu 1/3 spadku.

Dowód:

  1. kopia aktu poświadczenia dziedziczenia z dnia 17 lutego 2016r., Repertorium A numer 5/2016

Stanisław Kropka oraz jego małżonka – Katarzyna Kropka, byli współwłaścicielami nieruchomości o powierzchni 1000 m2, zabudowanej murowanym domem mieszkalnym o powierzchni 120 m2, położonej przy ul. Pięknej 12 w Siedlcach. W dniu 26 września 1990r. Stanisław Kropka oraz jego małżonka – Katarzyna Kropka darowali synowi Janowi Kropka całą nieruchomość.

Dowód:

  1. umowa darowizny z dnia 26 września 1990r., Repertorium A numer A – IV – 14/1990,
  2. zeznania stron.

Ponadto Stanisław Kropka  posiadał w chwili śmierci rachunek bankowy, na którym prawdopodobnie były zgromadzone środki pieniężne w kwocie 20 000 zł.

Zachowek związany z dokonaną przez spadkodawcę darowizną:

Jak już wskazano powyżej – Jan Kropka otrzymał od rodziców darowiznę w postaci całej nieruchomości przy ul. Pięknej 12 w Siedlcach.

Z art. 991 k.c. wynika, że zobowiązanym z tytułu zachowku w pierwszej kolejności jest spadkobierca. Poza nim odpowiedzialność z tytułu zachowku mogą ponosić także osoby, które otrzymały od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku (art. 1000 – 1001 k.c.). Zatem biorąc pod uwagę treść przytoczonych przepisów oczywistym jest, iż przysporzenie dokonane przez spadkodawcę na rzecz pozwanych podlega zaliczeniu na poczet wyliczenia zachowku przysługującego powódce. Należy również podkreślić, iż zgodnie z przyjętą w doktrynie i orzecznictwie tendencją, nie ma znaczenia, kiedy została dokonana darowizna, a także czy jej przedmiot nadal znajduje się w majątku obdarowanego, liczy się bowiem sam fakt ich dokonania na jego rzecz przez spadkodawcę. Zgodnie z treścią art. 994§1 k.c. przy obliczaniu zachowku nie dolicza się spadku darowizn dokonanych więcej niż przed dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Darowizna na rzecz Jana Kropka została dokonana w 1990r. Jan Kropek jest spadkobiercą darczyńców, a zatem w jego przypadku upływ czasu nie będzie miał znaczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe, Jan Kropek jest obowiązany do zapłaty na rzecz powódki zachowku z tytułu dokonanej na jego rzecz przez spadkodawcę darowizny. Wartość całego przysporzenia na dzień dzisiejszy stanowi kwotę 400 000,00  zł. Do wyliczenia zachowku zaliczać się będzie 1/2 tej kwoty, tj. 200 000 zł, bowiem spadkodawca dokonał darowizny wraz z małżonką, zaś dla przedmiotowej sprawy ma znaczenie  część darowizny od spadkodawcy. A zatem powódce z tego tytułu przysługiwał będzie zachowek w kwocie 33 333 zł, tj. 1/6 tej kwoty. Zgodnie bowiem z treścią art. 991§1 k.c. „Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się (…) połowa wartości tego udziału”.

Zachowek związany z dziedziczeniem po spadkodawcy:

Przechodząc do kwestii masy spadkowej po zmarłym Stanisławie Kropka należy wskazać, iż w jej skład wchodzą środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym.  Te właśnie środki odziedziczył Jan Kropka.

Spadkodawca w chwili śmierci był właścicielem rachunku bankowego o numerze 987676508688822744 w banku Millennium, na którym znajdowały się środki pieniężne w kwocie 20 000 zł, przy czym do spadku zaliczać się będzie połowa tych środków tj. 10 000 zł. A zatem zachowek należny powódce z tego tytułu zamykać się będzie w kwocie  1666,66 zł.

Biorąc pod uwagę powyższe, zasadny jest wniosek o zasądzenie od pozwanego Jana Kropek na rzecz Izabeli Kryńskiej kwoty 34 999,66 zł tytułem zachowku.

W oparciu o dyspozycję art. 39 k.p.c. Sądem wyłącznie właściwym do rozpoznania sprawy jest Sąd Rejonowy w Siedlcach, I Wydział Cywilny, albowiem ostatnim miejscem zamieszkania spadkodawcy była ul. Piękna 12 w Siedlcach.

W świetle powyższych wyjaśnień, wniosek zawarty w petitum niniejszego pisma jest uzasadniony i konieczny.

Załączniki:

  1. odpis pozwu wraz z załącznikami,
  2. dowód uiszczenia opłaty od pozwu,

 ——————————————————————————————————————————-

  • Pozew trzeba złożyć do Sądu Rejonowego (gdy żądasz zapłaty tytułem zachowku kwoty nie większej niż 75 000 zł ) właściwego według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jest to właściwość wyłączna. To znaczy, że nie możesz wybrać innego Sądu.
  • Pozew trzeba opłacić sumą 5% od żądanej kwoty zachowku. Jeśli masz naprawdę ciężką sytuację materialną możesz ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych w całości bądź w części.

Sprawa o stwierdzenie nabycia spadku najpierw?

Katarzyna Pluta03 lutego 20173 komentarze

Utarło się, że przed wystąpieniem ze sprawą o zachowek trzeba w pierwszej kolejności przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku lub zrobić poświadczenie dziedziczenia u notariusza.

Z prawnego punktu widzenia nie ma takiego wymogu.

Obecnie występuję jako pełnomocnik w dwóch takich postępowaniach, gdzie nie zostały wcześniej przeprowadzone postępowania spadkowe lub nie zostały sporządzone akty poświadczenia dziedziczenia.

Może być taka sytuacja, że roszczenie o zachowek za chwilę się przedawni, więc nie ma czasu na sprawę spadkową. Albo w zasadzie nie ma żadnej masy spadkowej, więc postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku do niczego więcej Ci się nie przyda.

W takich sytuacjach możesz złożyć pozew o zachowek bez przeprowadzania sprawy o stwierdzenie nabycia spadku. Osobiście miałam w ręku warszawskie orzeczenia sądu wraz z uzasadnieniami, w których Sąd w sprawie o zachowek ustalał krąg spadkobierców ustawowych i w ten sposób badał, czy powód jest uprawniony do zachowku, a pozwany zobowiązany do jego zapłacenia.

Znalazłam również uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1967, sygn. akt III CZP 29/67, która mówi o tym, że „jeżeli prawa do spadku nie zostały stwierdzone, sąd w sprawie o zachowek ustala jako przesłankę rozstrzygnięcia przymiot spadkobierców” (OSNC 1967/12/214).

Kiedy natomiast nie składać pozwu o zachowek zanim nie zostanie przeprowadzone postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku.?

Jeżeli spadkodawca pozostawił testament to lepiej jest najpierw przeprowadzić postępowanie spadkowe, gdyż sprawy obejmujące testament mogą się komplikować i przedłużać. Niekiedy spadkobiercy podważają testament i są to postępowania długotrwałe. Nie wyobrażam sobie sytuacji aby Sąd w sprawie o zachowek zajmował się kwestiami związanymi z testamentem.

Istotne z punktu spraw o zachowek jest również to, że sprawy o zachowek nie są zależne od spraw o dział spadku!!! Spotkałam się niedawno z wnioskiem o zawieszenie sprawy o zachowek z uwagi na to, że trwa postępowanie o dział spadku a zachowek będzie miał charakter zachowku uzupełniającego. Sąd oddalił wniosek o zawieszenie, argumentując to tym, że w sprawie o zachowek. Sąd ustali skład i wartość masy spadkowej i będzie mógł w związku z tym wyliczyć wysokość zachowku.  Ponadto takie wytyczne mają Sądy aby nie zawieszać spraw o zachowek z powodu toczących się postępowań o dział spadku.

Darowizny zaliczane na zachowek

Katarzyna Pluta29 stycznia 20173 komentarze

Chciałabym opowiedzieć Ci dzisiaj pewną historię, która dotyczyła jednego z moich klientów.

Zgłosiła się do mnie pewna młoda osoba, która była uprawniona do zachowku po swoim zmarłym dziadku.

Dziadek – spadkobierca zmarł pozostawiając testament, w  którym do spadku powołał swoją córkę. W chwili śmierci dziadka do kręgu spadkobierców ustawowych należała córką oraz wnuczka, która była dzieckiem zmarłego wcześniej syna.  Wnuczka została pominięta w testamencie, więc generalnie jest osobą uprawnioną do zachowku po swoim dziadku.

I wszystko byłoby w porządku gdyby nie fakt, że nieżyjący syn dziadka otrzymał od niego nieruchomość w drodze darowizny.

Fakt otrzymania darowizny przez ojca wnuczki powoduje obowiązek zaliczenia otrzymanej darowizny na należny zachowek.

Zgodnie z art. 996 k.c. zalicza się na należny zachowek uprawnionego darowiznę na jego rzecz uczynioną przez spadkodawcę. Jeżeli uprawnionym jest dalszy zstępny spadkodawcy (np. wnuk) to zaliczeniu podlegają również darowizny uczynione na rzecz jego wstępnego (rodzica).

Obowiązek zaliczenia darowizny na poczet zachowku nie zawsze będzie powodował, że zachowek nie będzie należał. Wszystko zależy od wysokości zachowku i wartości darowizny.

← Poprzednie wpisy

Następne wpisy →